کشف حکم شرعی از احکام جزایی

بحث دیگری را مطرح می‌کنیم تا بیشتر روی آن فکر کنید: ما در اصول بحثی داریم با عنوان استصحاب شرایع سابقه که اگر حکمی در شرایع سابقه بود آیا در این شریعت حرام است؛ مثلاً اگر در بنی اسرائیل قنازع و قصه حرام بود، آیا در این شریعت هم استصحاب می‌شود یا خیر؟ بحث دیگری هم هست که ما در عده‌ای از شرایع سابقه عذاب داریم چه در قرآن مثل عذاب قوم لوط و چه در روایات مثل این روایت انما هلکت نساء بنو اسرائیل. یک نحوه استدلال بین فقهای اهل سنت بوده و اصل استدلال این بوده است که اگر عذابی بر عملی در امم سابقه بود، عذاب به منزلة حکم جزایی است و از حکم جزایی حکم الزامی را کشف می‌کنیم. و حتی ممکن است تصور شود که چرا در لواط این پنج نوع حد نوشته شده است که از کوه پرت شود یا او را در آتش بیندازند، یا با شمشیر بکشند یا... ؟ یعنی همان فتوای معروفی که در اصحاب ما هست. در اهل سنت لواط این حکم را ندارد یک روایت دارند: «من وجدتموه يعمل عمل قوم لوط فاقتلوا الفاعل والمفعول به»[1] را دارند و این هم محل اشکال است و برخی مثل ابن حزم زیر بار حکم قتل نرفته‌اند، اما عده‌ای به این مطلب تمسک کرده‌اند که چطور جبرئیل شهر را برگرداند؛ این کاشف از این است که این عمل عذاب دارد؛ یعنی حکم جزایی دارد و از آن کشف حرمت می‌کنیم. آیا اینجا هم می‌توانیم این را بگوییم انما هلکت نساء بنو اسرائیل، این دیگر استصحاب شرایع سابقه نیست. این کار را که انجام دادند منجر به هلاکت شد. احتمال هم دارد که خصوص عمل لواط که این عذاب‌ها را دارد ناظر به این استدلال قرآنی باشد که چون در این قرآن این نحوه عذاب آمده است و نحوة عذاب آن‌ها شامل هر پنج نوع عذاب می‌شده است، ما هم در این شریعت مقدسه ما همان احکام جزایی را بار می‌کنیم. آیا این نحوه استدلال در فقه صحیح است؟ دربارة آن در جلسة بعد بحث می‌کنیم.

[1]. جامع الأحاديث، سیوطی، ج21، ص493، ح24107 سیوطی در ذیل این حدیث می‌گوید: أبو داود، والترمذى وضعفه، وابن ماجه، والحاكم، والبيهقى، وابن جرير وصححه عن ابن عباس.

صفحه قبلی صفحه بعدی فهرست کتاب