6.  کوتاه سخن این‌که اختلاف صحابه در مصادر تشریع است و از زمان عمر دو مصدر در تشریعات وارد شد: یکی اجماع و یکی قیاس، امّا از اواخر قرن اوّل و اوایل قرن دوم فقها رشد کردند و بلااشکال اوّلین شخصی که در جهان اسلام تفریع کرد امام باقر(ع) بود که این باب را گشود.  اصلاً «بقر» یعنی تفریع و «بقر العلم» یعنی فقه را به صورت تفریعی انجام داد. غیر از آن مقدار که در نصوص بود بنا شد مقداری تفریع صورت پذيرد. آن حضرت(ع) این فقه را شروع کردند واین کار از قرن دوم رواج یافت. بنابراین حرکت و تنظیم فقه در اسلام قبل از اصول بود. از ابتدای قرن دوم فقه و در اواخر قرن دوم ـ یعنی از سال‌های 170 - 180 ـ اصول شروع شد که هرچه را که مشترکات بود و از ابتدا تا انتهای فقه جاری می‌شد - مثل حجّیّت ظواهر و حجّیّت خبر واحد - جدا کردند که تبدیل به بحث‌های اصولی شد.

 7. اصلاً معیار اساسی اصول حجّت است، لکن دو حجّت: یکی حجّت به معنای مصدر تشریع – که این مربوط به قرن اوّل است؛ مثل قیاس و اجماع - و یکی حجّت به معنای طرق اثبات و چگونگی رسیدن به سنّت – و این مربوط به قرن دوم است -، و مشکل در قرن اوّل است؛ چرا که بزرگان صحابه‌اند وهمین منشأ اختلاف ما با سنّی‌ها شد. علیّ بن ابی طالب و اهل بیت (ع) معتقد بودند: «ما من شيء إلاّ وفیه کتابٌ أو سنّة»6️⃣، امّا آنها می‌گفتند: هم  کتاب محدود است و هم سنّت و در بسیاری موارد نه کتاب داریم و نه سنّت. (حضرت آیت الله استاد حاج سید احمد مددی الموسوی حفظه الله ، خارج فقه، ۱۳۸۴/۸/۲۵ )                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                1️⃣ البحر المحيط في أصول الفقه، ج 1، ص 7.                                                 

2️⃣ أخبرنا سفيان، عن الزهريّ، عن سعيد بن المسيّب، أنّ عمر بن الخطاب كان يقول: «الدية للعاقلة، ولا ترث المراة من دية زوجها شيئاً» حتّى أخبره الضحّاك بن سفيان أنّ رسول الله كتب إليه أن يورث امرأة أشيم الضبابيّ من ديته، فرجع إليه عمر. [الرسالة، ص 426، ش 1172]                                                                                                     3️⃣ الرسالة، ص 426 ـ 428، ش 1174 ـ 1176.                                                                                                                                                                                4️⃣ إذا شرب الخمر سکر، وإذا سکر هذی، وإذا هذی افترا، فاجلدوه حدّ المفتري» [کتاب الموطّأ، ج 2، ص 842، ش 2 ؛ کتاب الاُمّ، ج 6، ص 195؛ الکافي، ج 7، ص 215، ح 7؛ تهذیب الأحکام، ج 10، ص 90، ح 346]. البته حضرت استاد ـ حفظه الله ـ در جای خود توضیح فرموده‌اند که: لسان این روایت لسان تقیه و پر واضح است که امام (ع) خواسته‌اند بی‌آن‌که بحث وصایت خود را پیش بکشند حکم مسئله را بیان فرمایند.                                                                                                                                                                                                     5️⃣ ولایت فقیه در فتوا به اصطلاح همان رجوع به اهل خبره است، لکن نه رجوع به اهل خبره فقط در مقام کشف - مثل طبیب که کشف می‌کند -، بلکه رجوع به اهل خبره تا این مقدار که اگر فضاسازی کرد، این فضاسازی حقّ فقیه است. شبیه احکام ولایی در اصطلاح ما که فقیه فضاسازی می‌کند. البتّه این فضاسازی ما ولایتی و حکومتی است و ما الآن تصویب به این معنا را قبول داریم

 6️⃣ الکافي، ج 1، ص 59، ح 4

#اصول

#مصادر_تشریع

#حجت

#اقسام_حجت

#تصویب

#تصویب_اشعری