1. سید مرتضی در باب تعارض دو خبر 2 ـ 3 سطر بیشتر ننوشته و گفته: اصحاب در باب تعارض خبرین اختلاف کرده‌اند، اما چون خبر حجت نیست این بحث پیش ما معنا ندارد. آقایانی که الآن دنبال وثوق‌اند هم می‌گوبند: تعارض نداریم. هرچه را اصحاب عمل کرده‌اند ما هم عمل می‌کنیم. قمی‌ها مبنایشان روی خبر و بغدادی‌ها (مثل سید مرتضی) روی تلقی به قبول بود و شیخ بین این دو جمع کرد که هم خبر باشد و هم تلقی ـ و لذا می‌گوید: دلیلنا إجماع الفرقة وأخبارهم ـ، و کم‌کم همین مبنا بین شیعه جا افتاد و شد (حجیت) خبری که اصحاب به آن عمل کرده‌اند. 

2. سید مرتضی اصلاً قائل به حجیت خبر نیست و از قمی‌ها با این عنوان یاد می‌کند که: القمیون بأجمعهم ما بین مجبّرة و مشبّهة و... (فإن معظم الفقه وجمهوره ـ بل جميعه ـ لا يخلو مستنده ممن يذهب مذهب الواقفة، إما أن يكون أصلا في الخبر أو فرعا، راويا عن غيره ومرويا عنه، وإلى غلاة، وخطابية، ومخمسة، وأصحاب حلول ـ كفلان وفلان ـ ومن لا يحصى أيضا كثرة، وإلى قمي مشبه مجبر. وأن القميين كلهم من غير استثناء لأحد منهم إلا أبا جعفر بن بابويه ـ رحمة الله عليه ـ بالأمس كانوا مشبهة مجبرة، وكتبهم وتصانيفهم تشهد بذلك وتنطق به [رسائل الشريف المرتضى، ج 3، ص 309 ـ 310])، که انصافاً حرف بسیار بد و باطلی است و خلاف واقع هم هست. ما بزرگانی مثل احمد اشعری و ابن‌الولید و محمد بن یحیی در قم داریم که بزرگان حسابی‌اند و بعضاً در فقاهت و معرفة الحدیث برتر از مرحوم صدوق هستند و هیچ ربطی به مجبّره و مشبّهه و... ندارند. بله، انصافاً این حرف ابن‌الولید که «أوّل درجات الغلوّ نفي السهو عن النبيّ والأئمه (ع)» (وكان شيخنا محمد بن الحسن بن أحمد بن الوليد (ره) يقول: أول درجة في الغلو نفي السهو عن النبي (ص) [من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 360، ذیل ح 1031]) هم با وجود علوّ شأن ایشان صحیح نیست.

3. علت این موضع‌گیری سید مرتضی آن است که ایشان مثل معتزله و مکتب عقل‌گرا معتقد بودند خبر واحد حجت نیست و اصلاً تعبد به خبر امکان ندارد. در مقابل عده‌ای از حشویّه و دیگران معتقد بودند خبر حکم الله واقعی است. انصافاً هر دو رای باطل است. (حضرت آیت الله استاد حاج سید احمد مددی الموسوی ، خارج فقه 1۳۹۷/۱۰/۳)

#اصول

#سید_مرتضی

#حجیت

#خبر_واحد

#عدم_حجیت_خبر_واحد